Gościem audycji był dr Maciej Korkuć, który przybliżył słuchaczom sytuację polskich Żydów po zakończeniu II wojny światowej. Mimo kapitulacji Niemiec 8 maja 1945 roku, dla wielu Żydów w Polsce wojna się nie skończyła – choć zniknęły niemieckie struktury mordujące Żydów, pojawiły się represje totalitarnego systemu sowieckiego, który nie pozwalał na swobodne odbudowanie życia społecznego, religijnego czy politycznego. Część Żydów była prześladowana także przez nowe komunistyczne władze, trafiając do więzień, nawet razem z byłymi niemieckimi zbrodniarzami.

Dr Korkuć opisał także trudną sytuację społeczną powojennej Polski: zniszczenia, chaos, brak praworządności, przesiedlenia, konflikty o własność, napięcia etniczne i antysemickie napady. Zwrócił uwagę na różnorodność doświadczeń – zarówno wśród Polaków, jak i Żydów – oraz na złożoność relacji między tymi grupami w dramatycznych realiach powojennego zniewolenia.

W drugiej części rozmowy dr Korkuć odniósł się do błędnego sformułowania „polskie obozy śmierci”, które – jak podkreślił – jest nie tylko efektem ignorancji, ale często także celowego rozmywania odpowiedzialności Niemiec za zbrodnie Holokaustu. Przypomniał, że obozy były inwestycjami państwa niemieckiego, funkcjonującymi w ramach jego struktur, a ich działalność przynosiła zyski III Rzeszy. Podkreślił znaczenie właściwego przedstawiania historii w trosce o prawdę i pamięć o ofiarach.

Audycja powstała we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej.

W audycji prof. Piotr Majewski, członek zespołu IPN ds. badań nad terrorem okupacyjnym, omawia skalę strat dóbr kultury Polski w wyniku II wojny światowej. Według szacunków z 1946 roku Polska utraciła około 43% swojego dorobku kulturalnego, co jest liczbą niedoszacowaną – zwłaszcza w kontekście strat na Kresach pod okupacją sowiecką, które ze względów politycznych były pomijane.

Profesor podkreśla, że dokumentacja strat była tworzona już w czasie wojny przez struktury konspiracyjne, ale koncentrowała się głównie na instytucjach, z pominięciem zbiorów prywatnych. Zaginione dobra kultury dzielą się na zniszczone, zrabowane instytucjonalnie (łatwiejsze do identyfikacji) i zrabowane prywatnie (najtrudniejsze do odzyskania).

Odzyskiwanie dzieł sztuki trwa nadal. Działania prowadzi Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które – według danych prof. Glińskiego – w ciągu 8 lat odzyskało 600 obiektów spośród około 65 tys. poszukiwanych. Mimo trudności prawnych, zwłaszcza w Niemczech, współpraca z instytucjami niemieckimi ulega stopniowej poprawie. Proces odzyskiwania przypomina jednak żmudne śledztwa i często dotyczy obiektów ukrytych w prywatnych rękach

Audycja powstaje we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej.

Audycja poświęcona była sprawie polskiej przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze. Dr Filip Gańczak przypomniał, że choć Polska nie należała do głównych oskarżycieli, była obecna w procesie dzięki czteroosobowej delegacji prokuratorów. Mimo formalnych trudności, zespół ten dostarczył cenne materiały dowodowe, m.in. dziennik Hansa Franka.

Oskarżonym był m.in. Hans Frank, gubernator Generalnego Gubernatorstwa, który w pewnym momencie przyznał, że „nie zostanie wymazana niemiecka wina”, choć potem próbował wycofać się z tych słów. Niestety, rzeczywistość okupacji Polski była słabo obecna w samym akcie oskarżenia. Polska nie uczestniczyła w jego przygotowaniu z powodu zmiany uznania przez mocarstwa zachodnie – przestały one wspierać rząd londyński, a dopiero budowano relacje z nowym rządem komunistycznym.

Wśród niewielu polskich świadków byli Seweryna Szmaglewska, była więźniarka Auschwitz, oraz Samuel Reisman, więzień Treblinki. Ich zeznania były poruszające, ale krótkie i – jak wspominała Szmaglewska – spotkały się z ograniczonym zainteresowaniem sądu.

W audycji poruszono także próbę ZSRR, by oskarżyć Niemców o zbrodnię katyńską. Mimo że znalazła się ona w akcie oskarżenia, to nie została uznana za zbrodnię niemiecką w wyroku.

Audycja pokazuje, że choć Polska nie była stroną dominującą w procesie norymberskim, odegrała istotną rolę w dokumentowaniu niemieckich zbrodni.

Audycja powstała we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej