エピソード

  • داوری مقالات علمی: آیا هوش مصنوعی ناجی یا تهدید است؟

    داوری مقالات علمی: آیا هوش مصنوعی ناجی یا تهدید است؟
    2025/08/20

    آیا هوش مصنوعی به زودی جایگزین داوران مقالات علمی می‌شود؟ دراپیزود ۲۶ از پادکست نکسوس، به بررسی نقش رو به رشد هوش مصنوعی در فرآیند داوری مقالات علمی می‌پردازیم. از کمک به ویرایش و یافتن اشتباهات تا نوشتن کامل گزارش داوری، هوش مصنوعی در حال تغییر این عرصه است. اما آیا این تغییرات مثبت هستند؟

    در این اپیزود می‌شنوید:

    چگونه هوش مصنوعی در حال حاضر در فرآیند داوری مقالات استفاده می‌شود.

    نگرانی‌های دانشمندان و ناشران درباره استفاده از هوش مصنوعی در داوری.

    آینده احتمالی داوری مقالات علمی با حضور پررنگ‌تر هوش مصنوعی.

    آیا هوش مصنوعی می‌تواند به بهبود کیفیت مقالات علمی کمک کند یا باعث سطحی شدن فرآیند داوری می‌شود؟

    به نکسوس همراه باشید تا از آخرین تحولات در این زمینه آگاه شوید و در مورد آینده علم و پژوهش تفکر کنید.

    کلمات تخصصی بکار رفته در این اپیزود:

    • Peer review: داوری همتا یا بررسی همتایان، فرآیندی است که در آن مقالات علمی قبل از انتشار توسط متخصصان همان حوزه بررسی می‌شوند تا از کیفیت و صحت آن‌ها اطمینان حاصل شود.
    • Manuscript: دست‌نوشته یا نسخه اولیه یک مقاله علمی قبل از انتشار.
    • Ecologist: بوم‌شناس، دانشمندی که به مطالعه روابط بین موجودات زنده و محیط زیست می‌پردازد.
    • Large language models (LLMs): مدل‌های زبانی بزرگ، نوعی از الگوریتم‌های هوش مصنوعی که برای تولید متن شبیه به انسان آموزش داده شده‌اند.
    • Generative AI: هوش مصنوعی مولد، نوعی از هوش مصنوعی که می‌تواند داده‌های جدیدی مانند متن، تصویر و صدا تولید کند.
    • Computational biologist: زیست‌شناس محاسباتی، دانشمندی که از روش‌های محاسباتی و تحلیل داده‌ها برای حل مسائل زیستی استفاده می‌کند.
    • False positives: مثبت کاذب، نتیجه‌ای که به اشتباه مثبت اعلام می‌شود، در حالی که در واقعیت منفی است.
    • Statistical rigour: استحکام آماری، دقت و صحت روش‌های آماری مورد استفاده در یک تحقیق.
    • Preprint: پیش‌چاپ، نسخه‌ای از یک مقاله علمی که قبل از داوری و انتشار رسمی در دسترس عموم قرار می‌گیرد.
    • Dataset: مجموعه داده، مجموعه‌ای از اطلاعات که برای تحلیل و بررسی استفاده می‌شود.

    منبع خبر:


    AI is transforming peer review — and many scientists are worried, df


    مقالات استفاده‌شده در این اپیزود:

    1. Liang, W. et al. Proc. 41st Int. Conf. Mach. Learn. 235, 29575–29620 (2024).
    2. Liang, W. et al. N. Engl. J. Med. AI https://doi.org/10.1056/AIoa2400196 (2024).
    3. Li, Z.-Q. et al. JAMA Netw Open. 7, e2448609 (2024).
    4. Oviedo-García, M. Á. Scientometrics 129, 5805–5813 (2024).
    5. Bauchner, H. & Rivara, F. P. Health Aff. Sch. 2, qxae058 (2024)

    تصویر روی کاور:

    منبع تصویر: Credit: Ibrahim Rayintakath
    続きを読む 一部表示
    9 分
  • باز کردن قفل مغز: داروهای جدید چگونه از سد خونی-مغزی عبور می‌کنند؟

    باز کردن قفل مغز: داروهای جدید چگونه از سد خونی-مغزی عبور می‌کنند؟
    2025/08/17
    آیا تا به حال فکر کرده‌اید که چرا درمان بیماری‌های مغزی اینقدر دشوار است؟ سد خونی-مغزی، یک دیوار دفاعی محکم، مانع از ورود بسیاری از داروها به مغز می‌شود. اما دیگر نه!در این اپیزود از پادکست نکسوس، به بررسی پیشرفت‌های شگفت‌انگیز در علم داروسازی می‌پردازیم که به دانشمندان اجازه می‌دهد تا با استفاده از «شاتل‌های مغزی» این سد را دور بزنند.داستان دایزا گوردون را بشنوید، مادری که پسرانش به سندرم هانتر مبتلا هستند، یک بیماری ژنتیکی نادر. او شاهد بوده که چگونه این فناوری جدید، زندگی فرزندانش را متحول کرده و امید تازه‌ای برای آینده‌ای روشن‌تر به آنها بخشیده است.اپیزود ۲۵ پادکست نکسوس، فقط درباره سندرم هانتر نیست. ما همچنین بررسی می‌کنیم که چگونه این شاتل‌ها می‌توانند در درمان بیماری‌های شایع‌تری مانند آلزایمر، سرطان و سایر اختلالات مغزی مؤثر باشند. با ما همراه باشید تا در مورد این انقلاب در نوروفارماکولوژی بیشتر بدانید و دریابید که چگونه این پیشرفت‌ها می‌توانند زندگی میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تغییر دهند. کلمات تخصصی به کار رفته در این اپیزود: سندرم هانتر (Hunter syndrome): یک بیماری ژنتیکی نادر که بیشتر در پسران دیده می‌شود و به دلیل کمبود یک آنزیم مهم، باعث مشکلات ذهنی و جسمی می‌شود.آنزیم (Enzyme): مولکولی پروتئینی که واکنش‌های شیمیایی را در بدن تسریع می‌کند.یدورونات-۲-سولفاتاز (IDS): آنزیمی که در افراد مبتلا به سندرم هانتر وجود ندارد و جایگزینی آن می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.سد خونی-مغزی (Blood-brain barrier): یک لایه محافظتی از سلول‌ها که از ورود مواد مضر از خون به مغز جلوگیری می‌کند.نوروفارماکولوژی (Neuropharmacology): شاخه‌ای از علم داروسازی که به مطالعه اثر داروها بر سیستم عصبی می‌پردازد.آنتی‌بادی (Antibody): پروتئینی که توسط سیستم ایمنی بدن تولید می‌شود و به شناسایی و خنثی‌سازی عوامل بیماری‌زا کمک می‌کند.پروتئین آمیلوئید (Amyloid protein): پروتئین‌هایی که در مغز افراد مبتلا به آلزایمر تجمع می‌یابند و پلاک‌های آمیلوئیدی را تشکیل می‌دهند.انتقال دهنده یا ترانسفرین (Transferrin): پروتئینی که آهن را در خون حمل می‌کند و به انتقال آن به مغز کمک می‌کند.گیرنده ترانسفرین (Transferrin receptor): پروتئینی روی سطح سلول‌ها که به ترانسفرین متصل می‌شود و به انتقال آهن به داخل سلول کمک می‌کند.لیزوزوم (Lysosome): اندامکی در سلول که مواد زائد را تجزیه می‌کند.الیگونوکلئوتید (Oligonucleotide): رشته‌های کوتاه RNA یا DNA که می‌توانند بیان ژن یا پروتئین را تنظیم کنند.ژن‌درمانی (Gene therapy): روشی برای درمان بیماری‌ها با استفاده از ژن‌ها.ویروس ادنو (Adenovirus): نوعی ویروس که می‌تواند برای انتقال ژن‌ها به داخل سلول‌ها استفاده شود.اگزوزوم (Exosome): وزیکول‌های کوچکی که مولکول‌ها را بین سلول‌ها حمل می‌کنند.CRISPR-Cas9: یک سیستم ویرایش ژن که می‌تواند برای تغییر DNA سلول‌ها استفاده شود.بیومارکر (Biomarker): نشانگری زیستی که می‌تواند برای ارزیابی اثر دارو استفاده شود. منبع خبر: Brain drugs can now cross the once impenetrable blood–brain barrier, Nature 641, 1086-1088 (2025) مقالات اشاره شده در این اپیزود: Khoury, N. et al. Nature Commun. 16, 1822 (2025) .Barker, S. J. et al. Sci. Transl. Med. https://doi.org/10.1126/scitranslmed.adi2245 (2024) .Huang, Q. et al. Science 384, 1220–1227 (2024) .Liang, X. et al. Nature Commun. 16, ...
    続きを読む 一部表示
    9 分
  • نجات سیاره: سه راهکار نوآورانه برای بیرون کشیدن کربن از هوا

    نجات سیاره: سه راهکار نوآورانه برای بیرون کشیدن کربن از هوا
    2025/08/13
    آیا می‌دانستید که دانشمندان در حال آزمایش راه‌هایی هستند تا با استفاده از مواد ضد اسید، اقیانوس‌ها را به جذب کربن بیشتری ترغیب کنند؟ یا اینکه شرکت‌ها در تگزاس و لوئیزیانا، تاسیسات عظیمی برای مکش مستقیم کربن از هوا می‌سازند؟ در این قسمت از پادکست نکسوس، به بررسی سه رویکرد کلیدی برای خنک کردن زمین از طریق حذف کربن از اتمسفر می‌پردازیم:1. جذب مستقیم کربن از هوا: با تکنولوژی‌های پیشرفته، کربن دی‌اکسید مستقیماً از هوا گرفته شده و در زیر زمین ذخیره می‌شود. در این بخش، نگاهی به بزرگ‌ترین پروژه‌های در حال اجرا در جهان و چالش‌های پیش روی آن‌ها می‌اندازیم.2. تغییر شیمی اقیانوس‌ها: چگونه می‌توان با تغییر ترکیب شیمیایی آب دریا، ظرفیت جذب کربن آن را افزایش داد؟ آزمایش LOC-NESS در سواحل ماساچوست، پاسخی به این سوال است.3. تقویت حذف کربن در خشکی: از بیوچار گرفته تا استفاده از مواد معدنی سیلیکاته، روش‌های مختلفی برای افزایش جذب کربن در کشاورزی و جنگل‌داری وجود دارد. این رویکردها چه پتانسیلی دارند و چه چالش‌هایی پیش رویشان است؟در اپیزود ۲۴ نکسوس، با آخرین دستاوردهای علمی، پروژه‌های نوآورانه و موانع سیاسی و اقتصادی پیش روی صنعت حذف کربن آشنا می‌شوید. آیا این فناوری‌ها می‌توانند به ما در رسیدن به اهداف اقلیمی کمک کنند؟ برای یافتن پاسخ، با ما همراه باشید!کلمات تخصصی به کار رفته در این اپیزود:کربن دی‌اکسید (CO2): یک گاز گلخانه‌ای که به طور طبیعی در جو زمین وجود دارد، اما فعالیت‌های انسانی مانند سوزاندن سوخت‌های فسیلی باعث افزایش غلظت آن شده و به گرمایش جهانی دامن می‌زند.بیوچار (Biochar): یک ماده غنی از کربن که از طریق تجزیه حرارتی مواد آلی (مانند ضایعات گیاهی) در شرایط کم اکسیژن تولید می‌شود و می‌تواند به عنوان یک اصلاح‌کننده خاک برای بهبود حاصلخیزی و ذخیره کربن استفاده شود.فیتوپلانکتون (Phytoplankton): موجودات میکروسکوپی گیاه‌مانندی که در اقیانوس‌ها و دریاچه‌ها زندگی می‌کنند و از طریق فتوسنتز کربن دی‌اکسید را جذب و اکسیژن تولید می‌کنند.دیاتوم (Diatoms): نوعی جلبک تک‌سلولی که دارای دیواره سلولی سیلیسی است و نقش مهمی در چرخه‌ی کربن اقیانوس‌ها ایفا می‌کند.آلکالینیتی (Alkalinity): معیاری برای اندازه‌گیری توانایی آب در خنثی کردن اسیدها. افزایش آلکالینیتی آب دریا می‌تواند به جذب بیشتر کربن دی‌اکسید از جو کمک کند.یون بی‌کربنات (Bicarbonate ions): آنیون‌هایی که از حل شدن کربن دی‌اکسید در آب به وجود می‌آیند و نقش مهمی در تنظیم pH آب و انتقال کربن در سیستم‌های آبی دارند.توالی کربن (Carbon Sequestration): فرآیند جذب و ذخیره کربن دی‌اکسید از جو به منظور کاهش غلظت آن و کاهش اثرات گرمایش جهانی.سیلیکات (Silicate): دسته‌ای از مواد معدنی که از سیلیکون و اکسیژن تشکیل شده‌اند و در سنگ‌های آذرین و دگرگونی یافت می‌شوند. برخی از مواد معدنی سیلیکاته می‌توانند با کربن دی‌اکسید واکنش داده و کربن را در ساختار خود ذخیره کنند.منبع خبر:Three ways to cool Earth by pulling carbon from the sky, Nature 640, 872-874 (2025)منابع اشاره و استفاده‌شده در این اپیزود:Smith, S. M. et al. The State of Carbon Dioxide Removal 2024 2nd edn (Oxford Smith School, 2024).Guo, J. A. et al. Commun. Earth Environ. 6, 270 (2025).National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. A Research Strategy for Ocean-based Carbon Dioxide Removal and Sequestration (National ...
    続きを読む 一部表示
    13 分
  • قهرمان میکروسکوپی: چطور یک قارچ روده، بیماری کبد چرب را متوقف می‌کند؟

    قهرمان میکروسکوپی: چطور یک قارچ روده، بیماری کبد چرب را متوقف می‌کند؟
    2025/08/10

    آیا ممکن است پاسخ یکی از شایع‌ترین بیماری‌های جهان، در اعماق بدن خود ما پنهان شده باشد؟ بیماری کبد چرب غیرالکلی تقریباً یک سوم بزرگسالان را درگیر کرده است و علم تاکنون درمان‌های محدودی برای آن پیدا کرده است. اما یک پژوهش علمی جدید، از یک متحد غیرمنتظره و میکروسکوپی پرده برداشته است: قارچی که در روده ما زندگی می‌کند!

    در اپیزود ۲۳ از پادکست نکسوس، به دنیای شگفت‌انگیز میکروبیوم سفر می‌کنیم و داستان یک قارچ رشته‌ای به نام «فیوزاریوم فیتنز» را روایت می‌کنیم. دانشمندان کشف کرده‌اند که این قارچ با تولید یک مولکول هوشمند، می‌تواند مستقیماً جلوی فرآیندی را بگیرد که به کبد آسیب می‌زند. با ما همراه شوید تا ببینیم این قارچ چطور علائم بیماری کبد چرب را در مدل‌های آزمایشگاهی به شکل چشمگیری بهبود بخشید، چگونه دانشمندان پس از سال‌ها موفق به جداسازی و مطالعه آن شدند و این کشف چه امیدهای جدیدی برای ارائه درمان‌های مؤثر برای میلیون‌ها بیمار در سراسر جهان ایجاد می‌کند.

    اصطلاحات علمی تخصصی به کار رفته در این اپیزود
    • بیماری کبد چرب ناشی از اختلال متابولیک (MASH): این کلمه مخفف استئاتوهپاتایتیس مرتبط با اختلال عملکرد متابولیک است. MASH نوعی بیماری پیشرفته کبد چرب غیرالکلی است که در آن، تجمع چربی در کبد باعث التهاب و آسیب به سلول‌های کبدی (زخم) می‌شود.
    • میکروبیوم (Microbiome): مجموعه میکروارگانیسم‌ها (باکتری‌ها، قارچ‌ها، ویروس‌ها و غیره) که در یک محیط خاص، مانند روده انسان، زندگی می‌کنند.
    • فیوزاریوم فیتنز (Fusarium foetens): نوعی قارچ رشته‌ای که به طور رایج در روده انسان‌های سالم یافت می‌شود. پژوهش اخیر نشان داد این قارچ می‌تواند در کاهش علائم بیماری کبدی مؤثر باشد.
    • سِرامید (Ceramide): نوعی مولکول چربی که برای ارتباط بین روده و کبد اهمیت دارد، اما افزایش سطح آن در افراد مبتلا به MASH، با تشدید بیماری مرتبط است. قارچ مورد مطالعه در این پژوهش، سنتز این مولکول را مهار می‌کند.
    • CerS6: پروتئینی که در سنتز سرامیدها نقش دارد.

    منبع خبر: Fungus from the human gut slows liver disease in mice

    مقالات اشاره شده در این اپیزود:

    • A symbiotic filamentous gut fungus ameliorates MASH via a secondary metabolite–CerS6–ceramide axis (Science, 2025)
    • The Candida albicans exotoxin candidalysin promotes alcohol-associated liver disease (Journal of Hepatology, 2020)

    تصویر روی کاور
    • توضیحات تصویر: قارچ‌های رشته‌ای به وفور در روده انسان یافت می‌شوند.
    • منبع تصویر: Dennis Kunkel Microscopy/Science Photo Library
    続きを読む 一部表示
    5 分
  • ابرقهرمانان خواب: راز ژنتیکی انسان‌هایی که به استراحت نیاز ندارند!

    ابرقهرمانان خواب: راز ژنتیکی انسان‌هایی که به استراحت نیاز ندارند!
    2025/08/06

    آیا تا به حال آرزو کرده‌اید که کاش می‌توانستید فقط با سه یا چهار ساعت خواب، تمام روز را پرانرژی و سرحال باشید؟ این ایده که به نظر رویایی و علمی-تخیلی می‌رسد، برای عده‌ای یک واقعیت روزمره است! در دنیا انسان‌هایی وجود دارند که به لطف یک ویژگی ژنتیکی نادر، به طور طبیعی «کم‌خواب» هستند و بدون هیچ عوارض منفی، به استراحت بسیار کمی نیاز دارند.

    در اپیزود بیست و دوم پادکست نکسوس ، به دنیای شگفت‌انگیز این افراد سفر می‌کنیم و از جدیدترین یافته‌های علمی در این زمینه پرده برمی‌داریم. با ما همراه شوید تا داستان یک کشف علمی هیجان‌انگیز را بشنوید؛ پژوهشی که به شناسایی یک جهش ژنتیکی جدید در ژن SIK3 منجر شده است. این جهش چگونه ساعت داخلی بدن را تنظیم می‌کند؟ چه ارتباطی با بازدهی و پاکسازی مغز ما در هنگام خواب دارد؟ و مهم‌تر از همه، آیا درک راز این «ابرقهرمانان خواب» می‌تواند روزی به درمان اختلالات رایج خواب مانند بی‌خوابی کمک کند؟

    اگر به رازهای پنهان بدن انسان و مرزهای دانش ژنتیک علاقه‌مندید، این اپیزود برای شماست.

    واژگان تخصصی به کار رفته در این اپیزود:
    • ژن (Gene): بخشی از DNA که دستورالعمل ساخت یک پروتئین یا مولکول خاص را در بدن حمل می‌کند و واحد اصلی وراثت محسوب می‌شود.
    • جهش ژنتیکی (Genetic Mutation): یک تغییر دائمی در توالی DNA که می‌تواند باعث ایجاد ویژگی‌های جدید یا تغییر در عملکرد طبیعی بدن شود.
    • ژنوم (Genome): مجموعه کامل دستورالعمل‌های ژنتیکی یک موجود زنده که در DNA او ذخیره شده است.
    • ریتم شبانه‌روزی (Circadian Rhythm): ساعت داخلی و ۲۴ ساعته‌ی بدن که فرآیندهای بیولوژیکی مهمی مانند چرخه خواب و بیداری را کنترل می‌کند.
    • نورون (Neuron): سلول عصبی که واحد اصلی تشکیل‌دهنده مغز و سیستم عصبی است و وظیفه پردازش و انتقال اطلاعات را بر عهده دارد.
    • سیناپس (Synapse): فضای میکروسکوپی بین دو نورون که در آن سیگنال‌های شیمیایی یا الکتریکی برای برقراری ارتباط رد و بدل می‌شوند.
    • هومئوستازیس (Homeostasis): فرآیندی که طی آن بدن تلاش می‌کند تا محیط داخلی خود را در یک وضعیت پایدار و متعادل نگه دارد؛ در این متن، به بازتنظیم و پاکسازی مغز در حین خواب اشاره دارد.

    منبع خبر:

    Don’t need much sleep? Mutation linked to thriving with little rest

    مقالات اشاره شده در این اپیزود:

    • The SIK3-N783Y mutation is associated with the human natural short sleep trait (PNAS, 2025)
    • Forward-genetics analysis of sleep in randomly mutagenized mice (Nature, 2016)

    تصویر روی کاور

    توضیح تصویر: برخی افراد می‌توانند با خواب کم به خوبی عمل کنند.

    منبع تصویر: Oleg Breslavtsev/Getty
    続きを読む 一部表示
    8 分
  • باکتری‌های پلاستیک‌خوار: تهدید جدید در کمین بیمارستان‌ها و بیماران

    باکتری‌های پلاستیک‌خوار: تهدید جدید در کمین بیمارستان‌ها و بیماران
    2025/08/02
    آیا تا به حال تصور کرده‌اید ابزاری که برای درمان و بهبودی شما در بیمارستان به کار می‌رود، خود به منبع غذایی برای یک ابرمیکروب خطرناک تبدیل شود؟ در اپیزود ۲۱ از پادکست علمی نکسوس، به سراغ یک کشف علمی تکان‌دهنده و بی‌سابقه می‌رویم. پژوهشگران برای اولین بار دریافته‌اند که یک باکتری بدنام بیمارستانی به نام سودوموناس آئروژینوزا ، توانایی شگفت‌انگیز و در عین حال نگران‌کننده‌ای پیدا کرده است: هضم پلاستیک‌های درجه پزشکی!در این اپیزود، ماجرا را از ابتدا بررسی می‌کنیم؛ از شناسایی آنزیمی که این باکتری را به یک «پلاستیک‌خوار» تبدیل کرده تا پیامدهای خطرناک آن برای ایمنی بیماران. خواهیم دید که این توانایی چگونه به باکتری کمک می‌کند تا با ساختن سپرهای دفاعی مستحکمی به نام «بیوفیلم»، در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم‌تر شده و عفونت‌های سخت‌درمان‌تری را ایجاد کند. آیا این یک استثناست یا آغاز یک تهدید جدید از سوی گروهی از خطرناک‌ترین باکتری‌های جهان موسوم به پاتوژن‌های ESKAPEE؟با ما همراه شوید تا پیامدهای این یافته علمی را برای آینده تجهیزات پزشکی و نبرد بی‌پایان ما با عفونت‌های بیمارستانی کشف کنیم.واژگان تخصصی بکار رفته در این اپیزود: سودوموناس آئروژینوزا (Pseudomonas aeruginosa): یک باکتری فرصت‌طلب که به طور گسترده در محیط‌های مختلف از جمله بیمارستان‌ها یافت می‌شود. این باکتری می‌تواند عفونت‌های شدید و اغلب مقاوم به آنتی‌بیوتیک را در انسان، به‌ویژه در افراد با سیستم ایمنی ضعیف، ایجاد کند. پلی‌کاپرولاکتون (Polycaprolactone - PCL): نوعی پلاستیک زیست‌تخریب‌پذیر (قابل تجزیه توسط موجودات زنده) که به دلیل همین ویژگی در کاربردهای پزشکی مانند ساخت بخیه‌های قابل جذب، ایمپلنت‌های موقت و پانسمان‌های پیشرفته استفاده می‌شود. بیوفیلم (Biofilm): اجتماعی از سلول‌های میکروبی که به یک سطح چسبیده‌اند و توسط یک ماتریس چسبناک و محافظ احاطه شده‌اند. این ساختار به باکتری‌ها کمک می‌کند تا در برابر تهدیدات محیطی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها مقاومت کنند و باعث ایجاد عفونت‌های مزمن و پایدار می‌شوند. پاتوژن‌های ESKAPEE: سرواژه‌ای برای گروهی از شش باکتری بسیار بیماری‌زا ( انتروکوک فاسیوم، استافیلوکوکوس اورئوس، کلبسیلا پنومونیه، اسینتوباکتر بومانی، سودوموناس آئروژینوزا، و انتروباکتر ) که به دلیل مقاومت بالا در برابر آنتی‌بیوتیک‌های مهم بالینی و توانایی بقای بالا در محیط‌های بیمارستانی، یک تهدید بزرگ برای سلامت جهانی محسوب می‌شوند. منبع خبر: Microbe that infests hospitals can digest medical-grade plastic ― a first مقاله اشاره شده در این اپیزود:Pseudomonas aeruginosa clinical isolates can encode plastic-degrading enzymes that allow survival on plastic and augment biofilm formation (Cell Reports, 2025) تصویر روی کاور توضیح تصویر: تصویر میکروسکوپ الکترونی روبشی رنگی از باکتری سودوموناس آئروژینوزا (آبی) روی اپیتلیوم مژک‌دار بینی انسان. باکتری سودوموناس آئروژینوزا (آبی) برای انسان مضر است و اغلب در بیمارستان‌ها یافت می‌شود.منبع تصویر: Juergen Berger/Science Photo Library
    続きを読む 一部表示
    8 分
  • ویرایشگرهای پروتئینی قدرتمند، راه‌های جدیدی برای مطالعه و بررسی پروتئین‌ها در سلول‌های زنده

    ویرایشگرهای پروتئینی قدرتمند، راه‌های جدیدی برای مطالعه و بررسی پروتئین‌ها در سلول‌های زنده
    2025/06/19
    امکان ویرایش مستقیم پروتئین‌ها، بازیگران کلیدی حیات سلولی، دستاوردی نوین در عرصه علم محسوب می‌شود. در اپیزود ۲۰ پادکست علمی نکسوس، به بررسی یک فناوری انقلابی پرداخته خواهد شد که این مهم را محقق ساخته است. پژوهشگران با الهام از فرآیندهای طبیعی و با بهره‌گیری از واحدهای پروتئینی هوشمند موسوم به «اینتئین‌ها»، ابزارهایی را توسعه داده‌اند که قادرند با دقتی نظیر یک جراح، بخش‌هایی از پروتئین‌ها را جداسازی کرده و مولکول‌ها یا آمینواسیدهای جدیدی را جایگزین نمایند.این فناوری، امکان تغییر آنی عملکرد پروتئین‌ها، نشانه‌گذاری آن‌ها به‌منظور ردیابی حرکاتشان در سلول و حتی تعریف وظایف جدید برای آن‌ها را فراهم می‌آورد. تکنیک مذکور که در دو مقاله معتبر در نشریه «ساینس» تشریح گردیده، از جهاتی با سیستم شناخته‌شده کریسپر در ویرایش DNA شباهت دارد، با این تفاوت که هدف اصلی در اینجا، خودِ پروتئین‌ها می‌باشند.در این اپیزود از پادکست نکسوس، به تفصیل به چگونگی انجام این جراحی مولکولی توسط اینتئین‌ها، پتانسیل‌های بالقوه این فناوری در درک عمیق‌تر بیماری‌ها و طراحی درمان‌های نوین، و همچنین چالش‌ها و محدودیت‌های پیش‌روی آن پرداخته می‌شود. این بحث در پی پاسخ به این پرسش است که آیا تکنیک حاضر قادر خواهد بود به‌اندازه فناوری کریسپر، تحولی بنیادین در حوزه زیست‌شناسی ایجاد نماید یا خیر. همراه ما باشید تا به بررسی این موضوع و چشم‌انداز آتی علم پروتئین‌ها بپردازیم.کلمات تخصصی بکار رفته در این اپیزود:پروتئین (Protein): مولکول‌های بزرگ و پیچیده‌ای که وظایف بسیار متنوعی در سلول‌ها و بدن موجودات زنده بر عهده دارند، از ساخت اجزای سلولی گرفته تا انتقال پیام‌ها و تسریع واکنش‌های شیمیایی. آنها از واحدهای کوچکتری به نام آمینواسید ساخته شده‌اند.سلول‌های زنده (Living cells): واحدهای پایه‌ای سازنده تمام موجودات زنده که فرآیندهای حیاتی در آنها اتفاق می‌افتد.اینتئین (Intein): توالی‌هایی از آمینواسیدها در برخی پروتئین‌ها که توانایی خودبرش‌زنی دارند؛ یعنی می‌توانند به طور خودکار خود را از پروتئین میزبان جدا کرده و دو قطعه باقی‌مانده پروتئین را به هم متصل کنند. دانشمندان از این ویژگی برای ویرایش پروتئین‌ها استفاده می‌کنند.آمینواسید (Amino acid): واحدهای سازنده پروتئین‌ها. حدود ۲۰ نوع آمینواسید اصلی وجود دارد که با ترتیب‌های مختلف به هم متصل شده و پروتئین‌های گوناگون را ایجاد می‌کنند. در این تکنیک، آمینواسیدهای غیرمعمول (که بطور طبیعی در پروتئین‌ها یافت نمی‌شوند) نیز می‌توانند به پروتئین‌ها اضافه شوند.پلیمر (Polymer): مولکول‌های بزرگی که از تکرار واحدهای کوچکتر (مونومرها) ساخته شده‌اند. در این زمینه، می‌توان پلیمرهایی را به پروتئین‌ها متصل کرد.ویرایش DNA کریسپر (CRISPR DNA editing systems): یک فناوری قدرتمند برای ایجاد تغییرات دقیق در توالی DNA موجودات زنده. در متن به عنوان مشابهی برای ویرایش پروتئین‌ها ذکر شده تا اهمیت آن را نشان دهد.ژنتیک مولکولی (Molecular genetics): شاخه‌ای از ژنتیک که به بررسی ساختار و عملکرد ژن‌ها در سطح مولکولی می‌پردازد.مخمر نان (Saccharomyces cerevisiae): نوعی قارچ تک‌سلولی که در پخت نان و تولید نوشیدنی‌های الکلی کاربرد دارد و یک مدل آزمایشگاهی مهم در ...
    続きを読む 一部表示
    8 分
  • سایهٔ جنگ و خشونت بر ژن‌ها: انتقال بین نسلی تروما در خانواده‌های سوری

    سایهٔ جنگ و خشونت بر ژن‌ها: انتقال بین نسلی تروما در خانواده‌های سوری
    2025/06/16
    آیا زخم‌های عمیق ناشی از جنگ و خشونت می‌توانند فراتر از روان، در کدهای ژنتیکی ما نیز حک شوند و به نسل‌های بعدی منتقل گردند؟ در این اپیزود از پادکست نکسوس، به سراغ مطالعه‌ای بحث‌برانگیز و جدید می‌رویم که بر روی خانواده‌های پناهنده سوری انجام شده و نشانه‌هایی از انتقال ژنتیکی تروما را در سه نسل بررسی می‌کند. دانشمندان در این تحقیق، به دنبال «نشانگرهای اپی‌ژنتیک» – تغییراتی شیمیایی بر روی DNA که می‌توانند تحت تأثیر استرس و محیط فعال شوند – گشته‌اند.گرچه این ایده که تجربیات تلخ والدین بتواند به این شکل به فرزندان و نوادگان به ارث برسد، هنوز مورد اتفاق نظر همه محققان نیست و مکانیسم دقیق آن ناشناخته باقی مانده، اما یافته‌های این پژوهش، نتایج مطالعات مشابه بر روی بازماندگان نسل‌کشی رواندا و هولوکاست را تداعی می‌کند.در اپیزود ۱۹ پادکست نکسوس، به تفصیل درباره‌ی این مطالعه، روش تحقیق دانشمندان، یافته‌های کلیدی در مورد تغییرات اپی‌ژنتیک در DNA شرکت‌کنندگان و چگونگی باقی ماندن این نشانگرها در نسل‌های بعدی صحبت خواهیم کرد. همچنین، به نظرات کارشناسان دیگر، از جمله احتیاط‌های لازم در تفسیر نتایج، اهمیت تکرار چنین مطالعاتی و توضیحات جایگزین احتمالی برای این یافته‌ها خواهیم پرداخت.آیا واقعاً ممکن است تجارب آسیب‌زای پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها، بر سلامت و رفتار نوه‌هایشان تأثیر بیولوژیک بگذارد؟ با ما همراه باشید تا به کاوشی عمیق در علم نوظهور وراثت اپی‌ژنتیک تروما و پیامدهای احتمالی آن بپردازیم. واژگان تخصصی بکار رفته در این اپیزود:اپی‌ژنتیک: مطالعه تغییرات در عملکرد ژن‌ها که ناشی از تغییر در توالی خود DNA نیست، بلکه تحت تأثیر عوامل محیطی مانند استرس ایجاد شده و می‌تواند نحوه «خوانده شدن» یا بیان ژن‌ها را تغییر دهد.نشانگرهای اپی‌ژنتیک: برچسب‌ها یا تغییرات شیمیایی روی DNA (مانند گروه متیل) یا پروتئین‌های مرتبط با DNA که می‌توانند تحت تأثیر محیط و تجربیات فرد قرار بگیرند و فعالیت ژن‌ها را بدون تغییر در کد ژنتیکی اصلی، تنظیم کنند.متیلاسیون DNA: یکی از اصلی‌ترین و مطالعه‌شده‌ترین مکانیسم‌های اپی‌ژنتیک که در آن گروه‌های شیمیایی کوچکی به نام «متیل» به بخش‌های خاصی از مولکول DNA اضافه می‌شوند. این فرآیند معمولاً منجر به سرکوب یا «خاموش شدن» فعالیت ژن‌های آن ناحیه می‌شود.بازبرنامه‌ریزی اپی‌ژنتیک: فرآیندی طبیعی که در مراحل اولیه رشد جنینی پستانداران رخ می‌دهد و طی آن بسیاری از نشانگرهای اپی‌ژنتیک از روی ژنوم (مجموعه کامل DNA) پاک می‌شوند، مانند یک «بازنشانی حافظه» برای DNA تا سلول‌های جنینی بتوانند به انواع مختلف سلول‌ها تمایز یابند.ژنوم: مجموعه کامل ماده ژنتیکی (معمولاً DNA) یک موجود زنده که شامل تمام ژن‌های آن است.سلول‌های جنسی (مادر): سلول‌های تولید مثلی در جنس ماده (تخمک) که نیمی از اطلاعات ژنتیکی را از مادر به نسل بعد منتقل می‌کنند. در این مطالعه، بررسی انتقال نشانگرها از طریق دودمان مادری مد نظر بوده است. منبع خبر:Can trauma from violence be genetically inherited? Scientists debate Syria refugee studyمنابع اشاره شده در این اپیزود:Epigenetic signatures of intergenerational exposure to violence in three generations of Syrian refugees (Scientific Reports, 2025)Leukocyte Methylomic Imprints of Exposure to the Genocide against the Tutsi in Rwanda: a...
    続きを読む 一部表示
    9 分